Başarı için 13 kural

Çeviri: Psk. Benek Altayly

Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü

 

Hepimiz, bazy ö?rencilerin ve genç profesyonellerin çok ba?aryly olacaklaryny, fakat onlar kadar parlak olan di?erlerinin o kadar ba?aryly olamayacaklary ny fark ederiz. Bu neden böyle oluyor? Neleri farkly yapyyorlar?

Ba?lamadan önce, ba?arynyn göreceli ve çok boyutlu bir kavram oldu?unu itiraf etmeliyim. Ço?umuz i?koli?iz ve ba?aryyy çok dar anlamyyla, arkada? olarak ba?aryly, hayattan keyif almakta ba?aryly, ki?isel geli?imde ba?aryly olarak tanymlyyoruz. Programdan atylan ö?rencilerin, kendilerini ba?ka alanlarda ba?aryya götürecek ilham perilerini dinlediklerinden gizli gizli ?üpheleniyorum. Neyse, bu kysa yazynyn amacy, bilim e?itiminde ba?aryly olan ö?rencilerin çaly?ma aly?kanlyklarynyn ve genel olarak hedeflere yakla?ymlarynyn aktarylmasyyla synyrlydyr.

Dü?üncelerimi, ba?aryya ili?kin "on üç kural" olarak berrakla?tyrmaya çaly?tym. Bunlaryn hiçbiri kesin de?il. Ki?isel olarak ben, bu kurallaryn birini ya da daha fazlasyny her gün ihlal ediyorum. Ama kurallara uydu?umda, uymady?ym zamanlara nazaran i?lerin çok daha iyi gitti?ini fark ettim. Ayny zamanda, ö?rencilerin bu kurallardan ne kadar fazlasyna uyarlarsa, ba?arylarynyn da o kadar artty?yny fark ettim.

Kural 1. Sadece sonucu de?il, süreci de önemseyin

Çok azymyz birden bire ba?aryly olmu?uzdur. Ço?unlukla küçük parçalar tyrtyklaryz ve parçalar teker teker yerlerine yerle?irler. Becerilerin ve bilgilerin, beklenmedik ?ekillerde birle?meleri gibi, küçük gibi görünen ?eyler sonunda çok önemli olabilirler. Hangi davrany?larymyzyn, belirli bir zamanda kariyerimize ne gibi katkylar sa?layaca?yny yordamak mümkün de?ildir.

Bu, bir sorun yaratyr. E?er ba?ary, bir sonuç olarak çok önemliyse, genellikle bizi o ba?aryya ula?tyracak olan süreci önemsemeyiz. Mesela bir hocanyn, "ilgisiz" bir entellektüel alanla ilgili ilginç bir konu ortaya atty?yny dü?ünelim. E?er ö?renci, daha çok elde edece?i sonuca odaklanan bir ö?renciyse, entellektüel olarak kendini konuya kapatma e?iliminde olaca?y için, bu konuda daha sonra önemli olabilecek bazy ?eyleri ö?renme fyrsatyny kaçyrmy? olacaktyr.

Ba?aryly ö?rencilerde, bu gibi durumlara açyk olmalaryndan ve genel olarak i?i önemseme e?ilimlerinin bir sonucu olarak, nitelikteki tutarlylyktan kaynaklanan bir zenginlik gözlenir. Ba?aryly profesyonellerin ço?u, alanla ilgili geni? bir yelpazedeki konulary önemserler ve görevin ta?ydy?y de?eri vurgularlar. Her zaman sonuca do?ru ilerlerler ama sürecin de?erini unutmazlar.

Bunun için tercih etti?im bir kelime var: Oyun. Bu kelimeyi, görevi önemsiz göstermek için kullanmyyorum. Bunu, davrany?y sürdüren ve kalitesinin yüksek tutulmasyny sa?layan sonuçlaryn kayna?yna i?aret etmek için kullanyyorum. Bir gazete tarty?ma grubuna gitmenin, bir toplantyya katylmanyn ya da ara?tyrma yapmanyn en geçerli nedeni, oyunu profesyonel olarak oynamaktyr. "En iyi" yol budur, çünkü kalite sürecine bir oyuncu gibi katylym genellikle hemen mümkün olabilir.

Bu faaliyetlerin somut sonuçlary (örne?in i?, para, prestij, övgü) elde edildi?inde, e?er elde edilirse, küçük, ince ve gecikmi? olabilir. E?er faaliyetlerinizi sürdürmek için bu sonuçlara güvenecek olursanyz, yaptyklarynyzdan vazgeçmeniz i?ten bile de?ildir.

Jay Gould, ki?inin entellektüel oyunu ciddiye almasynyn sonucunda ne olaca?yna ili?kin iyi bir örnektir. Evet, o bir paleontolojisttir. Ama ayny zamanda kendisi, psikoloji, beyzbol, mimari ve aydynlanma ça?ynyn insanlar için anlamyyla ilgili çok güzel yazylar da yazmy?tyr. Onun akademik oyundan çok keyif aldy?y açyktyr. Bütün oyunlarda oldu?u gibi, kurallara uyar; yani delillerini bilir. Çaly?ty?ym en iyi ö?renciler, sabah 3'e kadar bir yerel grup için hazyrladyklary sunumu düzeltmeye çaly?an ya da benzeri ?eyler yapan insanlardy. Olayy genel olarak de?erlendirirseniz, aslynda yaptyklary i? çok da önemli de?ildi ama onlar, o görevin kendisini önemli görüyorlardy. Asyl önemli olan nokta, ayny özeni komik bir ?iir yazarken de, bilim felsefesinin pek de önemli olmayan bir konusunu tarty?yrken de göstermeleridir. Stephen Jay Gould'un da böyle bir ö?renci oldu?unu tahmin ediyorum.

Kural 2. Konu?un ve yazyn - bunu çokça yapyn

Bilim, sözel bir i?tir. Ba?aryly bilim adamlary konu?maly, yazmaly, ikna etmeli ve tarty?malydyr. Profesyonel sözel davrany?ta beceri kazanmanyn tek yolu onu uygulamaktyr. Synyfta konu?un. Sohbetlerde konu?un. Koridorlarda konu?un. Dinleyin ve cevap verin. Varsayymlarda bulunun ve dü?ünün.

Tarty?yn. Dü?ünceleri payla?yn. E?er söyleyecek bir ?eyiniz oldu?unu dü?ünüyorsanyz, söyleyin. Söyleyece?inizin söylemeye de?ip de?meyece?inden emin de?ilseniz bile söyleyin. Kronik korku dolu sessizlik, genç bir bilim adamynyn en kötü dü?manydyr ve bu, ?a?yrtycy derecede yaygyndyr. Bölümümüze aldy?ymyz ola?an üstü parlak ö?rencilerimizin en az yarysy synyfta çok nadir konu?urlar ve bu, e?er devam ederse, feci ?eylerin habercisidir.

Bazen dü?ünme sessizli?inin iyi bir?ey oldu?u tabii ki do?rudur. Ne zaman dinlenmesi gerekti?ini ve ne zaman konu?ulmasy gerekti?ini ayyrdetmeniz gerekir. Ama do?rusu bir gevezeyi susturmak, bir dilsizi konu?turmaktan çok daha kolay oldu?undan, ayyrdetmeyi ö?renmeye, bu skalanyn geveze ucundan ba?lanyrsa daha kolay olacaktyr.

Ayny ?ey yazyda da geçerlidir. Kolayca yazabilmek deneyimlerle gerçekle?ir. Ama ö?rencilerin ço?u bu "deneyimlerin" okumayy, dü?ünmeyi, taslak çykarmayy ya da planlamayy içermesi gerekti?ini dü?ünüyorlarmy? gibi görünüyor. Onlar da önemli ama profesyonel yazyna hakim olabilmek için yazmak gerekir. Kelimeleri ka?yda geçirmeniz ve onlary da ba?kalaryna sunmanyz gerekir.

Bunu yapmanyn birçok yolu var. Mesela synyf ödevi olarak bir?ey yazarken, onu yayynlayacakmy? synyz gibi yazyn ve sonra da yayynlamaya çaly?yn.

Kural 3. Kolaylykla evet deyin ve yapyn

Kariyerinizin ba?yndayken kendinizi de?i?ik ?eylere maruz byrakyn. Repertuarynyzy geni?letin. Biri iyi bir projeden bahsedince "haydi yapalym" deyin. E?er biri bir proje için sizden yardym isterse evet deyin. Sonra da yardym edin. Sizden beklenenden fazlasyny yapyn. E?er sizden bir bilgisayar programy geli?tirmeniz bekleniyorsa, bunu sonraki hafta yerine hemen ertesi gün hazyrlayyn ve programa de?i?ik sesler de ekleyin. E?er sizden laboratuvary düzenlemeniz istendiyse, bunu ayryntyly ve itinaly bir ?ekilde yapyn.

Kural 4. Ba?kalaryyla çaly?yn ve kolayca payla?yn

Ba?kalaryndan çok ?ey ö?renebilirsiniz. Sizin ilerlemenize yardymcy olurlar ve size yeni ?eyler ö?retirler. Yani i?birli?i yapyn. Takymlar olu?turun. Bir a? kurun. Talep etti?inizden daha fazlasyny verin.

Y?birli?ini engelleyen ?ey, kataca?ynyz hiç bir?eyin olmady?yny dü?ünmeniz ya da (daha kötüsü) ba?kasynyn sizden daha kazançly olaca?yny dü?ünmenizdir. Ba?kasynyn daha kazançly olmasy mümkündür ama bunun engellenmesinin hedeflenmesi i?birli?ini öldürür. Yazar adlarynyn syralanmasy konusunu zamany gelince dü?ünün ve zamany gelince de bu konuda rahat olun. Olaya geni? bir perspektiften bakacak olursanyz, ikinci yazar yerine üçüncü yazar olmanyz fazla bir?ey fark ettirmez.

Benzer bir ?ekilde, e?er ba?kalary sizin dü?üncelerinizi kullanacak olursa, ba?kalarynyn size ö?rettiklerinden faydalanabilirseniz , o dü?ünceyi üretti?iniz gibi bir sürü ba?ka dü?ünce de üretirsiniz.

Kural 5. Sözlerinizi tutun

Bu en önemli kuraldyr. Bu kural, ba?aryly ö?renciyi ba?arysyz ö?renciden en iyi ayyran kuraldyr; ama, kuraly uygulayana kadar de?eri anla?ylmaz. Bu nedenle verdi?iniz sözü tutmanyn mutlaka bir yolunu bulun. Bir program hazyrlayyn, ölüm-kalym meselesi yapyn, büyükannenizin fidyesi olarak dü?ünün. Yapyn. Tabii ki kimse her zaman verdi?i sözü tutmaz. Tamam, o zaman, tutmady?ynyzda geri dönün ve kesinlikle tutun. Ben hemen hemen her gün bunu ihlal ediyorum ama yine de sözümü tutmak için bir sava? veriyorum.

Kural 6. Köpekler bile hiç kendi yataklaryna i?emezler

Bir anlamda, ba?arynyn sonucu esas olarak sosyaldir: Ynsanlar sizinle ve çaly?malarynyzla ilgili olumlu ?eyler dü?ünürler. Ama hepimiz ba?arysyzlyktan korkaryz. Ö?rencilerin omuzlarynda, ba?ymlylyk ve bir dereceye kadar güç sahibi olmamayla kary?yk fazladan bir yük vardyr. Alaycy olma, ele?tirme, paranoya, dedikodu ve bunun gibi ?eyler, bu korku ve yükle ba?a çykmada berbat yollardyr. Mesela ö?renciler, kendi aralarynda programlary veya hocalary ile ilgili ?ikayetçi olurlar. Ama bir?eyler yapylabilecek ortamlarda bu ?ikayetlerini açykça dile getirmezler. Hepiniz, i?lerin kötü gitti?i, kimsenin bu standartlary kar?ylayamayaca?y , hocalaryn da zaten ahmak olduklary gibi konularda hemfikir oldu?u bir grup olu?turmaya ba?larsynyz (mesela burslu ö?renciler olarak). Sonuç ?udur: (a) ba?arynyn sosyal faydalaryndan çok az yararlanylyr (sözel olarak destekleyici bir grup) ama ba?ary görülmez, (b) daha büyük, sözel bilimsel grubun ve içinde yer aldy?ynyz programyn kontrolü azalyr, (c) hakly olarak o programda kendinizi kötü hissedersiniz. Y?e yaramayan ?eylerin desteklendi?i sosyal bir grup olu?turursunuz. Bu, iyi hissettirir ama hiç bir yere götürmez.

Bu sürecin bir çok ö?rencinin e?itimini mahvetti?ini gördüm. Bazen bir ya da iki yyl sonra olan bitenin farkyna varyp kendilerini bundan çekerler, bazen de programy byrakyrlar. En trajik olanlarsa, e?itimlerine isteksizce (ama gizli ve hakly bir öfke ile) devam edenler ve yyllar sonra fyrsatlary kaçyrdyklaryny fark edenlerdir. Çözüm sadece, bunu yapmayy reddetmek, ba?kalary sizi bunun içine çekmeye çaly?tyklarynda arkanyzy dönüp gitmek ve kariyerinizle ilgili olarak sorumluluk almaktyr. Sonuçta köpekler bile hiçbir zaman kendi yataklaryna i?emezler.

Kural 7. Kendi gücünüzü tanyyyn ve ona göre davranyn

Size inanylmaz bir?ey söyleyeyim: Çok farkly bir alana geçebilirsiniz. Yyi i? çykartmy? olmak için abartyly miktarlarda paraya ve zekaya sahip olunmasy gereken alanlardan bahsetmiyoruz. Burada genç ve ula?ylabilir, herkesin de?i?iklikler yaratabilece? i alanlardan bahsediyoruz. Gerçekten ba?arysyz olan bir ö?renci ya bundan korkarak geri çekilecek (bkz. Kural 6) ya da ula?ylmaz hayaller pe?inde ko?acaktyr. Ba?aryly ö?renci ise kendi gücünü tanyr ve onu ortaya koymak için kararly ve büyük bir çaba harcar.

Nelson Mandela, bir açyly? konu?masynda benim çok sevdi?im bir noktaya parmak basty:

En derin korkumuz, yetersiz olmamyz de?ildir. En derin korkumuz, ölçülemeyecek kadar güçlü olmamyzdyr. Bizi en çok korkutan ?ey karanly?ymyz de?il, y?y?ymyzdyr. Kendimize "ben kim oluyorum da çok parlak, muhte?em, yetenekli, ?a?yrtycy oluyorum?" diye soraryz. Aslynda siz kimsiniz de bunlaryn hiç biri DE?YLSYNYZ? Siz, tanrynyn çocuklarysynyz. Küçük i?lerle oyalanmanyz dünyanyn bir i?ine yaramaz. Etrafynyzdakiler güvensiz hissetmesin diye kendinizi çekmenin hiçbir zekice tarafy yok. Biz, tanrynyn içimizdeki pyryltysyny açy?a çykarmak üzere dünyaya geldik. Bu pyrylty sadece bazylarymyzda de?il, her birimizde mevcuttur. Ve biz, ancak kendi y?y?ymyzyn parlamasyna izin verdikçe, ba?kalarynyn da ayny ?eyi yapmasyna imkan sa?layabiliriz. Biz kendi korkularymyzdan kurtulup özgürle?tikçe, varly?ymyz ba?kalaryny da özgürle?tirir.

Kural 8. Kendi synyrlarynyzy tanyyyn ve ona göre davranyn

Bu gezegende ne kadar zamanynyz oldu?unu bilmiyorsunuz. Kaç yylynyz olursa olsun, zaman, kesinlikle kysytly. Ö?rencilerime, bu durumun ara?tyrma alanynda farkyna varyp hem e?lenceli hem de önemli çaly?malar yapmalaryny söylerim. Mesela bazen zayyf ö?renciler, sanki yaratabilecekleri en iyi ?ey oymu? gibi (bkz. Kural 7) ya da çok zamanlary varmy? gibi, ba?ka birinin literatürde yapmy? oldu?u bir ara?tyrmanyn, ufak tefek de?i?ikliklerle tekrary olacak fikirlerle geliyorlar. Bu durumda ö?rencilere ?unu sorarym: Ölene kadar sadece iki ya da üç ara?tyrma yapma ?ansynyz var. Bunlardan birini bu ara?tyrmayla harcamak ister misiniz? Ba?aryly ö?renciler, zamanlaryny bir de?i?iklik yaratmak için kullanyrlar.

Kural 9. Sizden daha iyi olanlarla ileti?im a?y olu?turun

Ö?rencilerde, kendilerinden daha tecrübeli ve çok ba?aryly profesyonelleri, iki hataly ?ekilde dü?ünme e?ilimi vardyr: Onlary ya kusursuz ve ula?ylmaz ya da bir kenara atylmasy gereken dinozorlar olarak dü?ünürler. Genellikle ba?arysyz ö?renciler ilk hataya, ba?aryly ö?rencilerse ikinci hataya dü?erler. Ama en çok i?e yarayan baky? açysy, onlary çabalayarak ve ter dökerek saygynlyk kazanmy?, bir?eyler ö?renilebilecek insanlar olarak görmektir. Birkaç istisna dy?ynda, tanynmy? profesyonellerin hepsi sevilesi, çok çaly?an ve zeki insanlardyr. Bu, ?a?yrtycy bir?ey de?ildir, çünkü e?er öyle olmasalardy, tanynmy? olmazlardy. Ynsanlar aptallaryn ba?arysyz olmalaryny sa?lamaya çaly?yrlar ve aptal ya da tembel insanlar çok nadir olarak zamanyn synavyndan geçebilecek dü?ünceler üretebilirler. Ba?aryly ö?renciler, ba?aryly insanlar tanymak isterler; onlarla konu?mak, etkile?ime girmek ve onlary dinlemek isterler. Bir dü?ünce diyalo?una girmek isterler. Ba?arysyz ö?rencilerse çok korkarlar, ilgilenmezler ya da sadece gösteri? yapmak isterler.

Alanyn önde gelen isimlerini tanyyyn. Konu?malaryny dinleyin. Kokteyl partilerinde onlarla konu?un. Onlara yazyn. E?er uygun olursa, kendi çaly?malarynyzy onlara yollayyn. Ho?, zeki ve çaly?kan insanlar, kendilerinden bir?eyler ö?renmek için en iyi insanlardyr.

Bu a?, dü?ünceleriniz için bir arena olu?turmanyza yardym edecektir. Ba?aryly ö?renciler, entellektüel ba?lantylaryny oyun oynamak için bir fyrsat yaratma yönünde kullanma e?ilimindedirler. Mesela henüz e?itimlerinin ba?ynda olan ö?renciler bile bir sempozyum düzenleyip buna katylabilirler. E?er tanynmy? ki?ilerin sizin sahnenizde oynamalaryny sa?layabilirseniz bu, sizin konu?manyzy daha iyi bir hale getirecektir. Sonuçta yapmanyz gereken tek ?ey iyi bir aty? yaparak dü?üncelerinizi ba?kalary ile payla?mak üzere bir a? kurmak.

Kural 10. Do?rularynyzy koruyun

Anonim söylemler bize, ö?rencilerin okulda bir dönem kopya çektiklerini söylerler. Bu belki bir synavdan geçebilmek içindi, belki de bir ödevden daha yüksek not alabilmek içindi. ?u anda e?itim gören ö?renciler, bilimin bu tür ?eylerin üstünde oldu?unu biliyorlar ama biz, onlary kopya çekmeye yönelten, insano?lunun gerçekleri ile ilgili çok az kafa yoruyoruz; bunun yerine olanlary "ahlakly" kylmaya çabalyyoruz. Bilimde sahtekarlyk çok nadir olarak konu edildi?i için ö?renciler, ara?tyrmada sahtekarlyk yapmanyn aslynda ne kadar sapkyn bir e?ilim oldu?unu fark etmezler.

Özellikle ba?aryly olmak isteyen insanlar hataly veri olu?turmak üzere de?i?tirmeler yapmak ya da sahtekarlyklar konusunda zan altyndadyrlar. O makaleyi yayynlatmak ya da ?u ödülü kazanmak için uçlardaki birkaç veriyi atmak ya da veriler toplandyktan sonra önemli bir kriteri iptal etmek cazip gelir. Genellikle bunu açyklayabilirsiniz ama gri ödünlerin gölgesi, siyah ve beyaz sahtekarly?a yol açabilir. Bu ?ekillendirme i?lemi nedeniyle çok ba?aryly kariyerlerin yok olduklaryny gördüm.

Buna bir önlem olarak, sonuç yerine süreç üzerinde odaklanmak faydalydyr (Kural 1). Kö?elerin törpülenmesine neden olabilecek içsel baskylara, özellikle sonuca odaklanmy? olma durumuna dikkat edin. Mesela hiçbir zaman "x'i göstermek" için bir çaly?ma yapmayyn. E?er böyle bir ifade kullandy?ynyzy fark ederseniz, hemen kendi kendinizi düzeltin. O ifadeyi "x'in öyle olup almady?yny görmek" olarak düzeltebilirsiniz. Belli bir sonuca ula?mak isteme ya da hakly çykma iste?i, sizin dü?manynyzdyr. Bulma iste?i, sizin dostunuzdur.

Bir an için i?in di?er bir önemli yany olan bilim tüketicileri yerine ö?renci bilim adamlaryna odaklanacak olursak, bilimsel sahtekarly?yn en vahim sonucu aslynda yok olan kariyerler de?ildir-sonuç ta sahtekarlaryn ço?u paçayy kurtaracaktyr. Bunun bedeli ?udur: Do?rularynyzy azycyk bile çi?nerseniz, yapty?ynyz faaliyetin, sizin için daha zayyf bir içsel peki?tireç haline geldi?ini görürsünüz: Her zaman bu böyle olmu?tur. Y? oyun olmaktan çykar, di?er uçta bir?eyler ifade etmeye ba?lar. Bu durumda, bilim artyk e?lenceli de?ildir.

Kural 11. Mutlulu?unuzu ve huzurunuzu koruyun ve sürdürün

Ba?aryly ö?renciler kendilerine güvenirler. Ylle de güvenli hissederler demek istemiyorum. Mutluluklaryny takip ederler demek istiyorum: Kendilerine kar?y dürüsttürler. Bu, kendine güvendir. E?er tuhaf bir ilgiler kary?ymyna sahipseniz, birisi ilginizi daha güvenli bir noktada odaklamanyz gerekti?ini söylese de vazgeçmeyin, bu sizi yeni ve heyecan verici bir?eye götürebilir. Riske girin. E?er bu durum sizi endi?elendiriyorsa, kendinize küçük bir güvenlik a?y olu?turun; fakat, size önemli gelen ?eyi çi?neyip geçmeyin. Bu çi?neyi?i çok a?yr ödersiniz çünkü bu, sizin bilimsel e?lence pusulanyzy kaybettirir. Bir pusulanyz olmadan kaybolabilirsiniz.

Kural 12. Kolayca hayyr deyin ve dedi?inizi yapyn

Kariyeriniz ilerledikçe, do?al olarak odaklanacaksy nyz. Kaliteyi elde tutmanyn tek yolu budur. Odaklandykça, hayyr demeyi ö?renin. Öncelikler belirleyin. Onlara uyun. Ben hala bu kuraly ö?reniyorum (aslynda bunu ne kadar yaparsam, talepler ve dikkatte da?ylmalar da artyyor, böylece Kural 5'in %100 olabilmesi için, Kural 12'ye asla yeteri kadar sahip olamyyorum).

Kural 13. Mektuplarynyzy açyn, telefonlara cevap verin, masanyzy temiz tutun

Tamam, tamam. Her kurala uyulamayabilir.

 

Kaynak: Hayes, S. C. (1998) Thirteen rules of success: A message for students. The Behavior Therapist, 3, 47-49.

Bu makale !.DİKKAT.! Linki görebilmek için GİRİŞ Yapın yada ÜYE OLUNUZ.Lütfen adresinden Türk Psikologlar Derne?i'nin izni alynarak yayynlanmy?tyr.

Düzenleyen emelgenc61 - 16-Temmuz-2008 Saat 16:55